یوسف قاسمی: برخورد گرم مردم و سردی مسئولین پس از انتشار "درنگا"!
کتاب درنگا؛ مردم گرم و مسئولین سرد

اول خودمان را همین جوری دعوت کردیم و انداختیم سر سفره افطار یوسف قاسمی. فضایی گرم و صمیمی در خانه برقرار بود و باعث شد سر سوزن احساس غریبی نکرده و سر سفره راحت باشیم! البته این راحتی تا جایی پیش رفت که هر دو مان به زور از جایمان بلند شدیم!!! سر اینکه عکس بگیریم یا نه، صدا را ضبط کنیم یا نه و چند "یا نه" دیگر زمانی را به بحث کردن گذاشتیم و متنی که در پایین می بینید، حاصل دو ساعت گفتگوی صمیمی ما با "یوسف قاسمی" می باشد.

بیوگرافی:         یوسف قاسمی- متولد 15 آذر 1354- بالاشهر دهبارز-    
                   متاهل- 2 فرزند؛ احمدرضا و یاسمن-    
                   لیسانس مهندسی کشاورزی (تکنولوژی تولیدات گیاهی)- دانشگاه کرمان   
                   دبیر هنرستان کشاورزی رودان

------------------------------------------

v           از چه سالی شروع به سرودن شعر کردید؟

-               از سال 70 و در زمان مسئولیت آقای فاضلی به طور رسمی وارد انجمن شدم اما قبل از آن، حدود 4 سال قبل تر، سرودن را شروع کرده بودم.      

v           چه کسانی رو از اون زمان انجمن به یاد دارید؟

-        درویش فاضلی، مصطفی نیکبخت، پروانه قاسمی، جواد ضمیری، آقای رهبری

v           اولین اشعارتون رو به خاطر دارید؟ در چه قالبی سروده شده بود؟

-        در قالب کلاسیک بودند. آن زمان در رودان خبری از شعر نو نبود. یک بند از یک چهارپاره رو به یاد دارم که اولین اشعارم بود.          
یاسمینی پی یک کوچه ی خلوت می گفت   
که منِ گمشده از شهر خدا آمده ام           
همه این جا چه غریبند خدایا چه غمی است          
که مرا کُشت خدایا به کجا آمده ام

v           مخاطب اولین  اشعارتونو به یاد دارین چه کسانی بودند؟

-        آن زمان ها برای دل خودم بود اما از سال 72 که نامزد کردم برای خانمم شعر می خونم.

v           این ذهنیت شاعر بودن از کودکی با شما بود یا در یک مقطع زمانی احساس کردید که توانایی سرودن شعر دارید؟

-        از دوران نوجوانی این احساس رو داشتم.

v           در دروه نوجوانی معمولا همه شاعر میشن! و خاطره نویسی و عاشقانه نوشتن از خصوصیات این دوره است این خصوصیات چقدر در شما تاثیر داشته؟

-        اگر دروغ نگویم چند دفتر (7 یا 8 دفتر) شعر، خاطرات، طراحی و نقاشی دارم. در همان زمان برخی طراحی ها و خطاطی های خودم را برای صدا و سیما فرستادم. در دوران سربازی هم دفتر داشتم که کلی طرح های عاشقانه داخل آن میکشیدم. یک روز فرمانده دفترم را دید و پاره کرد و یک سیلی زد به من که هنوز هم صدایش در گوشم هست. اگر طراحی را ادامه می دادم شاید در این زمینه هم  موفق می شدم و البته هنوز هم یک وقت هایی طرح هایی را می کشم. 

v           فضای شعری که شما در اون شروع به نوشتن شعر کردید با فضای شعری امروز تفاوتی داره؟

-        تعداد شاعران به لحاظ کمی بیشتر بود. فضای آن موقع اشعار عاشقانه بیشتر تولیدات شاعران رو در بر داشت آن هم در قالب غزل. کسی را به یاد ندارم که شعر سپید کار کند. 

v           کتابی بوده که در روند شعر شما تاثیری داشته باشه و دید شما رو نسبت به ادبیات عمیق تر کنه؟

-               چنین کتابی وجود ندارد.

v           معمولا جرقه های شعری بیشتر به صورت ناخود آگاه صورت می گیره یا خودآگاه؟

-               معمولاً ناخودآگاه و بعداً پرداخت را بعداً صورت میدهم.  بعضی وقت ها زمانی که میخواهی بخوابی، ناخودآگاه سوژه ای به ذهن میرسد و فکر میکنی که اگر بخوابی، آن فضا را از دست میدهی.   

v           اشعار ناتمام شما را اذیت نمیکند؟

-               آنها را رها میکنم و خودم را درگیر نمیکنم. شعرهای ناتمام معمولا ارزش وقت گذاشتن ندارند.

v           بعضی از شاعران مخاطب شعر دیگران شده اند و اصولا خودشون کم تر شعر میگن این دلیلش چیه؟

-        به نظرم شاید آنها به بلوغ شعری نرسیده اند که البته فکر کنم خودم هم به این بلوغ نرسیده ام. احتمالا آنها به داشته های خود قانع هستند.

v           مطالعه شعر دیگران چقدر در روند شعری شما تاثیر داشته؟

-        از لحاظ زبانی بسیار موثر است. اگر کتاب شعر امروز را نخوانی نمیتوانی با زبان معیار شعر بگویی. در طول سال لازم است 100 کتاب شعر بخوانی تا عقب نیفتی.        

v           از غزل سرایان امروز که بر جریان شعری تاثیرگذار بوده اند چه کسی را قبول دارید؟

-        مرحوم منزوی و در جدیدترها هم فاضل نظری را بیشتر قبول دارم البته غلامرضا طریقی، علیرضا بدیع و حامد عسکری هم خوب هستند.             

v           نظرت در مورد قیصر و بهمنی و تاثیر اونها در شعر ما چیه؟

-        در شعر انقلاب آن هم در هر دو شاخه ی نیمایی و کلاسیک، قیصر شاعر مطرحی بود. بهمنی در غزل بی تاثیر نبوده اما اکنون آثارش را که نگاه میکنی زیاد دلچسب نیست. ای کاش کتاب اشعار نیمایی را چاپ نمیکرد.

v           یوسف قاسمی بیشتر به عنوان شاعر بومی سروده در بین مردم شناخته میشه این نگاه مردم در فارسی و بومی نوشتن شما تاثیر داشته؟

-        چون مردم اشعار فارسی من را ندیده اند. اگر کتاب بعدی من را ببینند، شاید نظرشان عوض شود.    

v           آیا خود شما سعی نکردید که شاعر بومی سروده معرفی بشید؟

-        تلاشم این است که خود را یک شاعر بومی سرا نشان دهم. سالانه چند کتاب فارسی چاپ میشود؟! حال چند کتاب رودانی داریم؟! ما که ادعا داریم اصالت داریم و رودانی هستیم، باید در این فضا کار کنیم. بعضی ها الان اسیر خاک هستند و فعال بودند در مسیر شعر. آنها اگر وارد فضای بومی میشدند شاید اکنون این مشکلات را نداشتیم. 

v           کتاب درنگا حاصل چند سال فعالیت شما در شعر رودانی میشه؟

-        دو یا سه سال. چون زمان محدودی است که وارد کار بومی سرودن شده ام.

v           به نظر  شما دلیل استقبال مردم از کتاب شعر درنگا چه بود؟

-        خلاء موجود در شعر بومی و کم کاری شاعران قبلی. مردم زمانی که احساس کنند چیزی به خودشان تعلق دارد استقبال میکنند.     

*****  اینجا بود که میوه رسید آن هم در حجم و کیفیت بالا! اما هیچ تاثیری در مصاحبه نگذاشت جز اینکه کمی حواسمان را پرت کرد! علت پرتی حواسمان آشنایی مجدد با برخی از این اقلام کمیاب بود. آقای قاسمی که رشته اش کشاورزی بود به خوبی دوستان عزیز (میوه ها) را به ما شناساند. بین خدمان بماند! شاعران هم وضعشان خوب است!  *****           

v           چاپ دوم "درنگا" صورت خواهد گرفت یا خیر؟

-        چاپ اول به طور کامل به فروش رفت و حالا هم منتظر هستم تا مشکلات مالی رفع شود و چاپ دوم را روانه بازار کنم.

v           شما شعرهای فارسی زیادی در قالب کلاسیک و نیمایی دارید این که اولین مجموعه شعرتون رودانی بود دلیلی خاصی داشت؟

-        خلاء موجود! احساس کردم زمانش رسیده که این بار را به دوش بکشم.     

v           از شاعران بومی سرای استان کدام را شاخص میدانی؟

-        مرحوم ابراهیم منصفی، صالح سنگ بر، غلام وکیلی و علیرضا محمودزاده به خصوص آن شعر "اهل رودانیم ما و آب ما هو میشود". معمولاً بومی سرایان در مرکز استان فعال تر هستند. جالب است که شهری مثل میناب خالی از کتاب بومی است. 

v           عکس العمل مردم نسبت به کتاب درنگا چطور بود؟

-        مردم من را غافلگیر کردند؛ اصلاً فکر نمیکردم اینگونه استقبال شود و همین جا از مردم تشکر میکنم. بعد از چاپ کتاب برخورد مردم با من عوض شد و خیلی هم خوب شد. از مسئولین اما گله مند هستم که برخورد سردی داشتند. حتی میگویم که نسبت به فرهنگ و ادبیات کاملاً بی تفاوت هستند. مسئولین آنقدر درگیر مسائل سیاسی هستند که فرهنگ را فراموش کرده اند. در زمان شهردار قبلی، با وجود آنکه از ارشاد نامه داشتم اما برای نصب بنر کتابی که اولین کتاب بومی سروده شهرستان بود، من را مجبور به واریز پول کردند...  

v           واژه های اصیل زیادی در فرهنگ رودانی وجود داره این که شما اسم کتاب رو درنگا گذاشتید دلیلی خاصی داشت؟

-        درنگا یک آبراهه است که اگر باز شود، به دنبال خود آبادانی می آورد. امیدوارم این کتاب شاعرانی را وارد عرصه ادبیات فولکلور کند که باعث آبادانی ادبیات رودان شوند.

v           شعر بومی به نظر شما چه ویژگی هایی باید داشته باشه که شعر بومی تلقی بشه؟

-        وجود کلمات بومی و قدیمی برای شعر خوب است اما نه به بهای دوری از شعریت. یعنی اگر دو خصیصه ی وجود کلمات و خاصیت شعری با هم باشند خوب است. معیارهای یک شعر واقعی باید در شعر بومی رعایت شود و در کنار آن واژه های بومی نیز وارد شعر شود.

v           در چاپ کتاب درنگا اداره خاصی و یا فرد یا افراد خاصی به شما کمک کردند؟

-        هیچ کس؛ فقط دوستانی که در کنارم بودند و آنها را در مقدمه ی کتاب آورده ام مثل برادرم بهنام، استاد پاکنژاد، جلال صفایی پور، حجت وطن دوست و حتی آقای کریمی و دیگر دوستان شاعر من را بسیار تشویق کردند.

v           رودان بضاعت شعری نسبتا خوبی داره ولی آثار مکتوب کم. این مساله دلیل خاصی داره؟

-        عدم حمایت به خصوص از سوی مسئولین! مشکلات مالی علت اصلی هستند. باید وام خرید کالا یا وام دیگری گرفت تا بشود دنبال چاپ کتابی رفت. مثل مرحوم یوسف زاده کوهستانی که اشعار زیادی داشت و پیگیر وام بود برای چاپ کتاب اما عمرش کفاف نکرد. حالا خوب است که در فضای فرهنگی هستیم!        

v           رودانی ها کتاب بومی چاپ کرده اند. آیا این علت غنای زبان رودانی است؟

-        حتماً. ما کلمات زیادی داریم که در هیچ نقطه ای از استان وجود ندارد یا استفاده زیاد از حرف گ در زبان رودانی که در جای دیگری نیست.

v           در کتاب درنگا تم مختلف شعری از قبیل عاشقانه، مذهبی، عارفانه، اجتماعی و طنز وجود داره؛ این پراکندگی ناشی از چیه؟

-        در کتاب درنگا نمای کاملی از زندگی روزمره وجود دارد. مانند فضاهای عاشقانه، عارفانه، اجتماعی، سیاسی و غیره و به طور کلی لحظاتی است که شاعر با آنها زندگی کرده است.         

v           آیا قبول دارید که هر شاعری باید با یک تم شعری شناخته شود مثل سعدی که با غزل شناخته می شود؟

-        شاید گام برداشتن در یک تم شعری برای من یک محدودیت باشد. من به نوعی از این محدودیت فرار کرده ام.

v           بعضی اشعار کتاب درنگا نگاه انتقادی و اعتراضی داره در چاپ این گونه اشعار با مشکلی مواجه نشدید؟

-        با توجه به اینکه اکثر مسئولین شعر نمیخوانند و در اشعار دقیق نمیشوند، بالطبع نمیتوانند در مورد شعر نظری بدهند و بنده هم هر موضوعی که در کتاب آورده ام، واقعیت جامعه امروز ما بوده و غیر از آن نیست.

v           حرف پایانی و نگفته اگر دارید بفرمایید.

-        در پایان تشکر می کنم از شما که نسبت به فرهنگ و ادبیات این مرز و بوم بدون هیچ چشم داشتی و در حد بضاعت خودتان حمایت می کنید و این را دغدغه خود قرار داده اید. امیدوارم روزی برسد که مسئولان فرهنگی شهرستان به جای دغدغه های سیاسی یا حتی در کنار ان دغدغه های فرهنگی هم داشته باشند.

در انتها هم یوسف قاسمی دو رباعی زیبا را تقدیم مخاطبان عزیز کرد:

رِجگوک رَفیکِ مُرگ و چِرگِ
خرگوش یِه جا باستِ گَزِرگِ

حال یِه زمونه چِف خرابِ
جا هَر چِه کَجِنگِ توی سِرگِ

 ------------

یک عده اسیر ابر باران خیزند
یک عده ی شُشته رُفته رویِ میزند

از فکر همین که هر کدامش باشند
بیچاره تمشک ها به هم میریزند

 --------------------------------------------------------------

مصاحبه کنندگان: عبدالله قدسی گشوئیه  و  جلال صفایی پور

این مطلب در سایت "حرف تو" به آدرس  " http://www.harfeto.ir/?q=node/3426 "  منتشر شد.